Бұл туралы ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде 2019 жылғы Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асырудың қорытындылары. Көпбалалы және табысы аз отбасыларды нәтижелі жұмыспен қамтуға тартудың жаңа тәсілдерін енгізу» тақырыбында өткен баспасөз конференциясында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау бірінші вице-министрі Ержан Жылқыбаев мәлім етті.
Өз сөзінде ол 2019 жылдың қорытындысы бойынша елімізде 424 мың жаңа жұмыс орны құрылғанын, бұл жылдық жоспардан 14%-ға жоғары екенін атап өтті. Оның ішінде тұрақты жұмыс орындарының саны 280 мыңды немесе 66%-ды құрайды. Экономикалық қызмет түрлері бөлінісінде жұмыс орындарының ең көп саны мынадай салаларда құрылды: көтерме және бөлшек сауда – 44 мың, құрылыс – 43 мың, ауыл, орман және балық шаруашылығы – 39 мың өңірлер бөлінісінде жұмыс орындарының ең көп саны Алматы – 48,1 мың, Қарағанды – 32,5 мың және Маңғыстау – 32,5 мың облыстарында және Алматы – 47,4 мың.
2019 жылы «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру қорытындысы туралы айта келе, Жылқыбаев халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шаралары жұмыссыздықтың өсуіне жол бермеуге және оның деңгейін 2018 жылы 4,9% – дан 4,8% - ға дейін төмендетуге мүмкіндік бергенін, соның ішінде жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі 3,8% - ға төмендегенін айтты.
«2019 жылы мемлекеттік бағдарламаны қаржыландыруға 178 млрд теңге бөлінді, жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларымен 660 мың адам қамтылды, оның 261 мыңы немесе 40%-ы – жұмыссыздар, 36%-ы – жастар, 2%-ы – табысы аз көпбалалы отбасылар. 2019 жылы мемлекеттік бағдарлама аясында 449 мың адам жұмысқа орналастырылды, оның 383 мыңы немесе 85%-ы тұрақты жұмысқа орналасты», – деді вице-министр.
Жылқыбаев мемлекеттік бағдарламаның бірінші бағыты жастарға техникалық және кәсіптік білім беруді, жұмыссыз азаматтардың кәсіптік дағдылары мен біліктіліктерін қысқа мерзімді курстар арқылы жетілдіруді қарастыратынын еске салды.
«2019 жылы 22 мың жас лицейлер мен колледждерге техникалық және кәсіптік білім алуға қабылданды. Мемлекеттік бағдарламаға қатысушыларға шәкіртақы, бір реттік ыстық тамақ және жол жүруге қаржылай көмек көрсетіледі. 57 мың адам (25 мың жұмыссыздар, 17 мың өзін-өзі жұмыспен қамтығандар) қысқа мерзімді курстарға жіберілді, олардың ішінде 50 мың адам оқуды аяқтады. Оқуды бітіргендердің 75%-ы тұрақты жұмысқа орналастырылғанын атап өткен жөн», – деді вице-министр.
Мемлекеттік бағдарламаның екінші бағытының негізгі міндеті азаматтардың кәсіпкерлік бастамаларын дамыту болып табылады. Ол үшін «Бастау Бизнес» жобасы аясында кәсіпкерлік негіздеріне оқыту жүргізіледі және бастапқы бизнесті іске асыратын және іске асыруды жоспарлайтын және бұрын басқа мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде қаржылық қолдау алмаған үміткерлерге өтеусіз және қайтарымсыз негізде 100 және 200 АЕК-ке дейінгі мөлшерде мемлекеттік гранттар беріледі. Бұдан басқа, ауылда және қалаларда кәсіпкерлік әлеуеті бар ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерге, ауыл шаруашылығы кооперативтеріне және зейнеткерлік жасқа жетпеген олардың мүшелеріне, шаруа және фермер қожалықтарына микрокредиттер беріледі.
«Бастау Бизнес» жобасы бойынша кәсіпкерлік негіздеріне оқытумен 75 мың адам қамтылды, оның 20 мыңы – «Жас кәсіпкер» жобасы бойынша. Өткен жылы қайтарымсыз мемлекеттік гранттарды 40 мың 100 адам алды, оның ішінде: жастар – 23 мың, көпбалалы отбасылар – 7 мың, табысы аз азаматтар – 5 мың, еңбекке жарамды мүгедектер – 1,5 мың адам. 2019 жылы микрокредиттеуге 83 млрд теңге бөлінді, оның ішінде ауылдарда – 60 млрд теңге, қалаларда – 23,2 млрд теңге. Бұл 2018 жылмен салыстырғанда 27%-ға артық. Микрокредит алушылар қосымша 18 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын құрды», – деді Жылқыбаев.
Мемлекеттік бағдарламаның үшінші бағыты әлеуметтік жұмыс орындарын, жастар практикасын, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыруды қамтиды, сондай-ақ азаматтарды еңбек күші мол өңірлерден (Маңғыстау, Қызылорда, Жамбыл, Алматы, Түркістан облыстары, Нұр-Сұлтан қаласы), еңбек күші тапшы (Павлодар, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстары) өңірлерге көшіруді көздейді.
«2019 жылдың қорытындысы бойынша әлеуметтік жұмыс орындарына 21 мың адам, жастар практикасына – 35 мың адам, қоғамдық жұмыстарға – 84 мың адам жұмысқа орналастырылды. Қоныс аударғандардың ішінен 3,5 мың адам немесе еңбекке қабілетті жастағы қатысушылардың 79%-ы жұмысқа орналастырылды», – деді вице-министр.
Ол еңбек ресурстарының ұтқырлығын ынталандыру үшін қоныс аударушыларға отбасының әрбір мүшесіне 93 мың теңге (35 АЕК) мөлшерінде қоныс аударуға субсидия, сондай-ақ тұрғын үйді жалға алуға және коммуналдық қызметтердің ақысын төлеуге 12 ай ішінде субсидия берілетінін еске салды. Олардың мөлшері қоныс аударатын жерге және отбасы мүшелерінің санына байланысты: қалада 53 020 теңгеден (20 АЕК) 79 530 теңгеге (30 АЕК) дейін, ауылдық жерлерде 39 765 теңгеден (15 АЕК) 53 020 теңгеге (20 АЕК) дейін құрайды.
Ержан Жылқыбаев Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы аясында жұмыспен қамтуға жәрдемдесу тетіктері жетілдірілгенін, жаңа жаңашылдықтар 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілгенін хабарлады.
«Көпбалалы және табысы аз отбасы мүшелерін кәсіпкерлікке тарту үшін оларға микрокредиттер жеңілдік шарттарымен берілетін болады. Сонымен, микрокредиттің ең жоғары сомасы 8-ден 20 млн теңгеге дейін, мерзімі 5 жылдан 7 жылға дейін және сыйақы мөлшерлемесі жылдық 4% – ға дейін (бұрын-6%) ұлғайған», – деді ол.
Бұдан басқа, халықтың барлық санаттары үшін мемлекеттік гранттардың бірыңғай мөлшері – 200 АЕК белгіленген. Бұл ретте көпбалалы және табысы аз отбасы мүшелерінің алдын ала оқусыз грант алуға құқығы бар.
«Қысқа мерзімді кәсіптік оқыту тиімділігін арттыру үшін оқытылған адамдарды жұмысқа орналастыруға кепілдік беретін жұмыс берушілердің өтінімдері бойынша жүзеге асырылады. Алғаш рет оқыту талонын ұсыну арқылы жұмысшы мамандығын өз бетінше алу тетігі енгізілді», – деп толықтырды Жылқыбаев.
Жастарға арналған мемлекеттік қолдау шаралары қайта қаралды және қосымша екі жаңа құрал «Алғашқы жұмыс орны» және «Ұрпақтар келісімшарты» жобалары әзірленді.
«Алғашқы жұмыс орны» жобасын іске асыру жұмыс тәжірибесі жоқ 29 жастан аспаған азаматтарға бірінші жұмыс орнына орналасуға мүмкіндік береді. «Ұрпақтар келісімшарты» жобасы зейнеткерлік жасқа жеткен жұмыс істейтін қызметкерді кейіннен ауыстыра отырып, жұмысқа орналастыруды көздейді. Аталған жобалар бойынша жұмысқа орналасу кезінде басым құқық жастарға, көпбалалы және табысы аз отбасылардың еңбекке жарамды мүшелеріне, еңбекке жарамды мүгедектерге беріледі», – деп түсіндірді вице-министр.
Бұдан басқа, ерікті түрде қоныс аударуға қатысуға ниет білдірген азаматтарды қамтуды кеңейту үшін қоныс аударушылардың көшіп кету өңірлерінің қатарына Алматы қаласы енгізілді. Қоныс аударушыларды қабылдау өңірлеріне Ақмола және Қарағанды облыстары қосымша енгізілді, бұл еңбек күші тапшы өңірлерді қажетті еңбек ресурстарымен қамтамасыз етіп қана қоймай, қоныс аударушылар үшін тұрғылықты жерді таңдауға қосымша мүмкіндік береді.
